کافئین

مقدمه

کافئین یکی از رایج‌ترین محرک‌ها در دنیا است که در بسیاری از نوشیدنی‌ها مانند چای، قهوه، و شکلات یافت می‌شود. این ماده شیمیایی در سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارد و می‌تواند هوشیاری و تمرکز را افزایش دهد. در این مقاله، به بررسی میزان کافئین در انواع مختلف چای و قهوه پرداخته و تفاوت‌های موجود در میزان کافئین این نوشیدنی‌ها را بررسی خواهیم کرد. اطلاعات این مقاله با استفاده از منابع علمی و تخصصی ارائه شده است.

کافئین چیست؟

کافئین یک آلکالوئید طبیعی است که به طور عمده در گیاهان مختلف یافت می‌شود. این ماده به عنوان یک محرک طبیعی عمل می‌کند و تأثیرات مختلفی بر بدن دارد، از جمله افزایش هوشیاری، کاهش خستگی، و بهبود عملکرد ذهنی. مصرف کافئین می‌تواند موجب افزایش ضربان قلب و فشار خون در برخی افراد شود، اما در دوزهای مناسب، اثرات مثبتی نیز دارد.

میزان کافئین در چای

چای یکی از نوشیدنی‌های پرطرفدار در جهان است و از برگ‌های گیاه کاملیا سیننسیس (Camellia sinensis) به دست می‌آید. میزان کافئین در چای به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله نوع چای، شیوه آماده‌سازی، و مدت زمان دم کشیدن.

1. چای سیاه: این نوع چای معمولاً حاوی بیشترین میزان کافئین است. یک فنجان چای سیاه معمولاً حاوی 40 تا 70 میلی‌گرم کافئین است.
2. چای سبز: چای سبز معمولاً کافئین کمتری نسبت به چای سیاه دارد. یک فنجان چای سبز ممکن است حدود 20 تا 45 میلی‌گرم کافئین داشته باشد.
3. چای سفید: این نوع چای دارای کمترین میزان کافئین است و معمولاً بین 15 تا 30 میلی‌گرم کافئین در هر فنجان دارد.
4. چای اولانگ (Oolong): چای اولانگ که ترکیبی از چای سبز و چای سیاه است، معمولاً بین 30 تا 50 میلی‌گرم کافئین دارد.

در کل، میزان کافئین در چای می‌تواند تحت تأثیر روش دم کشیدن و دمای آب قرار گیرد. به‌طور کلی، هرچه مدت زمان دم کشیدن طولانی‌تر باشد، میزان کافئین بیشتر خواهد بود.

میزان کافئین در قهوه

قهوه یکی از منابع اصلی کافئین در دنیا است. میزان کافئین در قهوه بسته به نوع دانه، شیوه فرآوری، و روش دم کردن متفاوت است. در زیر به بررسی میزان کافئین در انواع مختلف قهوه پرداخته‌ایم:

1. قهوه اسپرسو: اسپرسو یکی از غلیظ‌ترین انواع قهوه است و معمولاً حاوی 63 میلی‌گرم کافئین در هر اونس (حدود 30 میلی‌لیتر) است.
2. قهوه فیلتر (Drip coffee): قهوه فیلتر معمولاً حاوی میزان کافئین بیشتری نسبت به اسپرسو است. یک فنجان 240 میلی‌لیتری قهوه فیلتر ممکن است حاوی 95 تا 200 میلی‌گرم کافئین باشد.
3. قهوه آمریکانو: قهوه آمریکانو ترکیبی از اسپرسو و آب است و معمولاً حاوی 75 تا 150 میلی‌گرم کافئین در هر فنجان 240 میلی‌لیتری است.
4. قهوه لاته و کاپوچینو: این نوشیدنی‌ها که از اسپرسو و شیر تهیه می‌شوند، کافئین کمتری نسبت به اسپرسو خالص دارند. معمولاً هر فنجان 240 میلی‌لیتری لاته یا کاپوچینو حاوی حدود 63 میلی‌گرم کافئین است.

مقایسه کافئین در چای و قهوه

چای و قهوه هر دو منابع عالی کافئین هستند، اما میزان کافئین موجود در آن‌ها متفاوت است. در حالی که قهوه به‌طور کلی حاوی کافئین بیشتری نسبت به چای است، نوع چای و روش آماده‌سازی آن می‌تواند تأثیر زیادی بر میزان کافئین داشته باشد.

• به‌طور متوسط، یک فنجان 240 میلی‌لیتری قهوه معمولی حاوی 95 میلی‌گرم کافئین است، در حالی که یک فنجان 240 میلی‌لیتری چای سیاه حدود 47 میلی‌گرم کافئین دارد.
• مصرف چای سبز معمولاً باعث مصرف کافئین کمتری نسبت به قهوه می‌شود، چرا که میزان کافئین موجود در آن حدود 30 میلی‌گرم در هر فنجان است.
• چای سفید که نسبت به سایر انواع چای کافئین کمتری دارد، انتخاب مناسبی برای افرادی است که به دنبال کاهش مصرف کافئین هستند.

عوامل مؤثر بر میزان کافئین در چای و قهوه

چندین عامل می‌توانند بر میزان کافئین موجود در چای و قهوه تأثیر بگذارند:

1. نوع گیاه: برخی از انواع دانه‌های قهوه و برگ‌های چای دارای میزان کافئین بیشتری هستند.
2. روش دم کشیدن: هر چه مدت زمان دم کشیدن بیشتر باشد، کافئین بیشتری استخراج می‌شود. در قهوه، روش‌هایی مانند اسپرسو که سریع‌تر دم می‌آیند، معمولاً کافئین بیشتری دارند.
3. دما: دمای بالای آب باعث استخراج بیشتر کافئین از برگ‌های چای و دانه‌های قهوه می‌شود.
4. اندازه دانه یا برگ: دانه‌های ریزتر یا برگ‌های خرد شده معمولاً کافئین بیشتری را آزاد می‌کنند.

نتیجه‌گیری

کافئین یک ترکیب مهم در نوشیدنی‌هایی مانند چای و قهوه است که می‌تواند تأثیرات مثبت و منفی بر بدن داشته باشد. اگرچه قهوه به‌طور کلی حاوی کافئین بیشتری است، انتخاب نوع چای یا قهوه و روش تهیه آن می‌تواند تأثیر زیادی بر میزان کافئین موجود در نوشیدنی‌ها داشته باشد. افرادی که به دنبال کاهش مصرف کافئین هستند، ممکن است چای سفید یا سبز را انتخاب کنند، در حالی که کسانی که به دنبال افزایش هوشیاری خود هستند، ممکن است از قهوه فیلتر یا اسپرسو استفاده کنند.

منابع علمی و تخصصی

1. Heckman, M. A., Sherry, K., & De Mejia, E. G. (2010). Caffeine content of specialty coffees. Journal of Food Science, 75(3), C189–C195. https://doi.org/10.1111/j.1750-3841.2010.01559.x
2. Mugford, G., & Haller, C. (2009). The effects of caffeine on physical performance and well-being. Sports Nutrition Review Journal, 6(2), 87–99.
3. “Caffeine in tea,” American Chemical Society. https://www.acs.org/content/acs/en/education/resources/undergraduate/chemmatters/articles/caffeineintea.html
4. Temple, J. L., & Bernard, C. (2010). The influence of caffeine on cognitive performance and mood. Psychopharmacology, 213(2-3), 221–227. https://doi.org/10.1007/s00213-010-1911-x